Geschiedenis
Een dorp bewoond sinds dertiende eeuw
Vrijestrate
Het dorp Kalenberg (en/of Vrijstrate) is waarschijnlijk vanaf het eind van de dertiende eeuw bewoond. De naam Kalenberg bestond nog niet, maar het gebied tussen de Kalenbergergracht en de Hoogeweg werd rond 1313 ‘Vrierstrate’ genoemd. Vrierstrate zou in moderne taal vrije straat zijn. Vrij kan slaan op de vrije kolonisten die het veenland ontgonnen, straat kan te maken hebben met de lange smalle percelen.
’t Kalenborgh
De naam Kalenberg wordt vanaf 1696 schriftelijk vermeld, toen nog geschreven als ’t Kalenborgh. Hiermee werd mogelijk de bebouwing langs de Kalenbergergracht bedoeld. Tussen Kalenberg en de Hoogeweg werd nog de naam Vrijstrate gehanteerd. Overigens is Kalenbergergracht een moderne naam. Oorspronkelijk heette het stroompje de Oudeweg.
© Historische Vereniging IJsselham en Aaldert Muis
Een eenduidig antwoord naar de herkomst van de naam Kalenberg is er niet. ’t Kalenborgh is pas later Kalenberg geworden. Borgh is niet hetzelfde als berg. De Kalenbergers zeggen in dialect ‘Kaelmborg’. Berg zou in dialect bârg zijn. Misschien komt borgh wel van woonplek of veilige (geborgen) plek en is kaal (kael) voorgevoegd omdat het zo was in die tijd: weinig bomen, vlak land en ver zicht.
Veen en riet
De inwoners van Kalenberg waren echte veenarbeiders. Na de vervening was visserij, door de grote wateroppervlakte, een hoofdbestanddeel van de inkomsten. Het water is grotendeels verland. Rietsnijden en het hooien van grasland houdt het huidige landschap in stand, een directe vorm van natuurbeheer, nu een belangrijk middel van bestaan. Het riet uit de Weerribben is echt kwaliteitsriet en staat ook bekend als ‘Kalenberger riet’. Het riet uit Nationaal Park Weerribben-Wieden is nog steeds een gewild dekmateriaal voor daken en molens.
U kunt natuurlijk ook even kijken op Wikipedia voor meer informatie over Kalenberg.