Op weg naar een man die altijd vriendelijk is, positief is ingesteld en iedereen schijnt te kennen, maar wie is hij? Wat doet hij en wat heeft hij allemaal gedaan? Ik ben reuze nieuwsgierig naar zijn verhaal en ga naar het Kalenbergerpad 6 om Bene Jongschaap eens goed onder de loep te nemen.
Voordat ik kan aanbellen, zo gaat dat in Kalenberg, gaat de deur al open en staat Bene zoals altijd met een lach op zijn gezicht mij op te wachten.
Hij maakt een lekker kop thee voor ons en ondertussen maak ik even kennis met zijn vriendin Alies met wie hij samenwoont.
Is Bene een autochtone Kalenberger? Jazeker; ook al is hij in 1985 geboren in het ziekenhuis in Meppel. Tussendoor is hij nog wel even weggeweest maar dat komt later in zijn verhaal nog aan de orde. Vanuit het ziekenhuis is hij richting het ouderlijk huis op het Kalenbergerpad 4 gegaan en heeft daar gewoond tot hij vertrok naar Harlingen.
Bene heeft 1 jaar op de kleuterschool, Kalenbergerpad 1, gezeten en daarna op de school in Scheerwolde. Met een buurtbusje werd hij gebracht en gehaald en dat gedurende het gehele basisonderwijs. Op sportgebied was hij actief in het voetbalteam van Scheerwolde.
Na de basisschool kwam het middelbaar onderwijs, de VMBO, in Eekering. Daar heeft hij het twee jaar volgehouden om daarna naar Harlingen te vertrekken, het Noord Zee College, daar wilde hij naar toe. Bene wilde gaan varen! Als er op school werd gevraagd: ”wat wil je worden?” was zijn antwoord steevast: Schipper! Dat was voor Bene eigenlijk al vroeg duidelijk. Hij ging al mee met opa Bene en zijn vader Pieter op de rondvaartboten. Dus wilde Bene, direct na de basisschool op 12-jarige leeftijd, naar de intern opleiding in Harlingen. Maar 12 jaar, dat vonden zijn ouders toch nog iets te vroeg om uit huis te gaan, ze waren het er niet mee eens, Bene moest nog even wachten. Aan zijn motivatie viel niet te twijfelen, het 3e en 4e jaar van zijn leerplicht bracht hij door in Harlingen.
Op 16-jarige leeftijd startte hij met de BBL (Beroeps Begeleidende Leerweg) opleiding op weg om uiteindelijk schipper te worden. Huisvesting regelde hij via school en in de weekenden kwam hij naar huis, naar Kalenberg. Voordat hij naar huis mocht in de weekenden werd zijn kamer en badkamer grondig gecontroleerd of alles schoon en helder was, dat betekende of nablijven of direct richting huis.
In de stageperiode werken betekende voor Bene werken op het schip van maandag t/m vrijdag, gedurende elf weken en daarna twee weken school, dit gedurende 4 jaren. Bene was 20 toen hij dit kon afronden. Hij vervolgde de opleiding voor schipper en bracht zijn stage door op een cementtanker.
Allerlei taken moesten uitgevoerd worden en al snel mocht Bene zelf sturen op het schip. Dat waren best lange dagen, werken van 5.00 uur tot 23.00 uur was geen uitzondering. Hard werken en soms in de nacht alleen aan het werk. Laden en lossen, hij heeft het geweten! Maar Bene moest uren maken want 5 jaar aantoonbare vaartijd moest hij laten aftekenen voor zijn diploma.
Anderhalf jaar heeft hij op een tanker gevaren van 40 meter lang, 5,5 meter breed en een gewicht van 360 ton. Om daarna te varen met een schip van 50 meter lang. Deze ervaringen deed hij op tijdens het vervoer van beton dat werd gehaald in Hamm en daarna richting Rotterdam; Amersfoort; Zwolle en Lemmer werd vervoerd.
Op zijn monsterboekje was inmiddels een jaar theorie afgetekend en op zijn 20e dus het groot vaarbewijs, 1 en 2. De 4-jarige stage deed hij bij Bonte in Steenwijk, hij kreeg een contract bij het bedrijf en heeft hier in totaal 12 jaar gewerkt.
In 2013 kwam Bene met zijn broer Peter in het bedrijf van Martha en Pieter Jongschaap in Kalenberg met de bedoeling om het bedrijf later over te gaan nemen. Bene vaart op de rondvaartboot en Peter blijft meestal aan wal om daar alles te regelen. Dat betekende een behoorlijke ommezwaai, in de recreatie tijdens de gehele zomer. Zijn motivatie was o.a. meer sociale contacten met een leuk publiek die tenslotte voor hun plezier op stap waren en Bene had meer vrijheid. Hij ondernemen zit hem wel in het bloed,in de voetsporen van zijn opa die ook een zeer ondernemend figuur was.
Het heeft ook zijn nadelige kant de recreatie. De hoeveel activiteiten en bezoeken van gasten hangt altijd af van het weer, zekerheid en continuïteit is er niet. Vrijheid? Nou Bene wordt soms door het bedrijf geleefd, zeker met een mooie zomer zoals het afgelopen jaar. Elke dag vrolijk, altijd lachen, ja klant is tenslotte koning. Nu is dat voor Bene geen grote opgave, maar een hele dag, dag in dag uit…soms wordt hij er wel moe van, maar spijt heeft hij zeker niet. Het bedrijf gaat goed, geen vast personeel en de vrijheid is een groot goed. Het contact met de klanten is natuurlijk van korte duur. Door de drukte komt zijn eigen sociale leven wel eens in de knel. Het afgelopen jaar had hij twee dagen vrij, niet veel dus om even bij te komen.
Zoals gezegd Bene doet de rondvaarten met de ‘Vrijstate’, een hybride passagierschip met elektrische aandrijving. Het schip heeft een rolstoellift en daar wordt veel gebruik van gemaakt. In de salon kunnen ongeveer 80 personen. Het bovendeel is overdekt en is voorzien van zonnepanelen. Een super modern schip dus. De vaart gaat meestal vanuit Kalenberg via de Beulaker naar Blokzijl. De gasten gaan in Blokzijl van boord en krijgen een warm en koud buffet. Duur van de vaart is meestal van 13.00 uur tot 19.00 uur. Daarna gaat hij de boot weer schoonmaken en in orde maken voor een nieuwe vaart. Bene moest wel wennen aan het nieuw schip, zeker het motorisch onderhoud dat is wel even anders. Met de verhuur gaat het goed, er zit ook groei in het verhuur van klein materiaal. Als de ‘Vrijstate’ stil ligt helpt hij met de kleine bootjes en kano’s. Ook op het terras van ’t Lokaal (kerkje in Kalenberg) springt hij bij, dat zorgt soms voor hectische taferelen.
In de winter, meestal vanaf november tot maart, vaart Bene als kapitein op de grote vaart. Op Zzp (zelfstandige zonder personeel) basis verhuurt hij zich en vaart soms op een cementtanker van 85 meter lengte, 9,50 meter breed en een gewicht van 1245 ton. En Bene noemt dit niet eens een groot schip… Ook vaart hij op een schip dat gevaarlijke chemische stoffen vervoert.
Hiervoor heeft hij drie jaar geleden zijn ADN certificaat behaald.
Op maandag komt er bericht waar het schip ligt en weet hij waar hij de volgende dag moet gaan laden, hij rijdt dan met de auto naar het schip en wisselt op dinsdag met de dienstploeg. Het is 8 uur op en 8 uur af, in de nacht is het intensief, veel wisselende tijden.
Het lijkt mij een stressvol beroep maar Bene ervaart dit helemaal niet zo. Het enige wat soms voor spanning zorgt is de waterstand. Dan is hij wel verantwoordelijk voor goed beleid en berekening.
Afgelopen tijd was dat wel een probleem op bijvoorbeeld de Rijn. Twee en een halve dag voordat Bene gaat varen berekent hij de diepgang en de lading die maximaal aan boord kan. De opdracht-gever wil natuurlijk zoveel mogelijk lading mee op het schip terwijl er wel veilig gevaren moet worden. De lage waterstand in de Rijn zorgde ervoor dat er maar 135 ton lading mee kon i.p.v. de 1245 ton dat normaal vervoerd kan worden. De schade is voor de ontvanger, elk schip heeft namelijk een dagprijs. Transport per auto is geen alternatief, de gehele administratieve rompslomp die dit meebrengt kost veel tijd en geld. Toch zorgt dit wel eens voor stress, het schip mag niet vastlopen of stilliggen omdat er een lek gevaren is, dan is de schade voor het bedrijf waarvoor Bene vaart.
Het vrije beeld, varen door bergen, kastelen en rotswanden om je heen, een smalle sluis soms 15-20 cm over aan beide zijden, 40 meter verval in een sluis bij Strepn-Thieu in Frankrijk, het geeft hem een vakantiegevoel.
Daarbij verliest hij niet het economische deel uit het oog, zo zuinig mogelijk varen en daarmee brandstof besparen en uitrekenen van de mogelijkheden waar vaar en los ik en wanneer. Ook de huidige techniek en het onderhoud vindt hij erg interessant.
Ik word wel nieuwsgierig hoe e.e.a. gaat aan boord, hoe wordt er eigenlijk geleefd, heb je wel een goed leven aan boord?
Bene vertelt:
De arbeidstijdenwet zegt dat je 14 uur per dag mag werken, 365 dagen per jaar als je dat wilt. Er zijn altijd twee kapiteins aan boord en twee matrozen, twee ploegen gedurende de week. Als Zzp-er kan hij om de week ook een week vrij nemen als hij dat wil, dat is zijn vrijheid.
Als hij op dinsdagochtend op de ‘werkplek’ komt doen de ploegen gezamenlijk de boodschappen aan wal voor de aankomende week, meestal twee grote karren vol.
Aan boord kookt Bene zelf voor zijn ploeg als hij dienst heeft.
Als hij bijvoorbeeld tot 4.00 uur ’s nachts heeft gewerkt is hij vrij tot 12.00 uur. Neemt eerst een biertje en gaat slapen. Rond 10.00 uur is hij uit bed en gaat in de keuken aan het werk en kookt ook voor de ploeg die aan het werk is. Rendang is zijn lievelingseten en dat kookt hij het liefst. Dit moet hij wel aan boord eten want als hij thuis kookt is er Alies waar rekening mee gehouden moet worden en zij houdt niet van Rendang. Thuis kookt hij meestal, het liefst rijst en pasta’s.
Dan wil ik ook graag weten hoe de indeling van zo een schip is. Nou met Bene is medelijden niet nodig, het is er erg luxe aan boord. Er is een ruime roef, lees woonhuis, onder de stuurhut. In die ruimte zijn 4 slaapkamers, een zitkamer, washok, badkamer, ja met ligbad (met zeewater?) en toilet. Nee geen theater of bioscoop, dat dan weer niet, wel een grote tv. Laat ik daar nu een hele andere voorstelling bij hebben gehad…Ik dacht dat is afzien voor die jongen.
Eenmaal terug in Kalenberg aan wal vermaakt Bene zich ook prima. Echte hobby’s heeft hij niet. Hij wandelt graag met de hond, helpt bij het verbouwen of andere klussen aan de wal. Uitgaan doet hij nauwelijks, soms gaat hij naar Steenwijk met vrienden. Op vakantie hoeft van hem ook niet zo. Hij is op Gran Canaria geweest met 25 graden en dat had als voordeel dat hij kon blijven zitten, zelf recreëren, in Kalenberg betekent 25 graden drukte!
Dat er steeds meer jongeren zich blijvend vestigingen in Kalenberg vindt hij een goede ontwikkeling. Over het algemeen zijn de bewoners hier vriendelijk. Ook met de tweede woningbezitters is goed contact. Bene groeit mee met de veranderingen, vroeger had je hier al ‘gasten’ met een vakantiehuis van mensen uit het westen en ook vele toeristen die de Weerribben bezochten, hij is wel iets gewend.
Als…. hij al ergernis heeft gaat deze uit naar de dramatisch staat van de fietspaden en sommige bruggetjes.De grote brug is gedeeltelijk aangepast maar het is gevaarlijk langs de paden, er wordt niet voldoende onderhoud gepleegd in het buitengebied. Het verbaast hem dat er twee ton wordt uitgetrokken voor een plein in Steenwijk en er geen geld is voor het buitengebied.
Hij vindt de sociale betrokkenheid groeien in het dorp, de nieuwe bewoners passen zich snel aan en er komen meer vaste bewoners, dat is wat het dorp nodig heeft.
Bene vindt dat hij een goede mix heeft met varen in de winter en in de zomer recreatief varen met de ‘Vrijstate’ en bijspringen in het bedrijf in Kalenberg.
Enne Bene…. als er nu gezinsuitbreiding komt vraag ik voorzichtig, stel…wat dan? Daar hoeft hij niet lang over na te denken; dan blijf ik, denk ik, wel varen als alles thuis verder goed loopt.
Als het zover komt hoop ik wel dat Bene beter oplet dan dat zijn moeder deed toen zij Bene in de kinderwagen aan de grachtkant parkeerde. Bene was nog geen jaar oud en lag in een houten kinderwagen. Moeder was druk met de verhuur en was vergeten de wagen op de rem te zetten waarna hij met kinderwagen en al in de gracht belandde. Gelukkig was het een houten wagen, hij bleef drijven!! Waarschijnlijk is toen zijn interesse voor water al gewekt…..
We gaan het zien Bene hoe het gaat verlopen! Bedankt voor het erg leuke gesprek.
Bene geeft de pen door aan Gerard Muis.
de pen